EEN LIVELIHOOD PERSPECTIEF OP DE EFFECTIVITEIT VAN DE SLUITING VAN DE AALVISSERIJ, IN SEPTEMBER, OKTOBER EN NOVEMBER BINNEN DE nEDERLANDSE aALBEHEERPLAN

Om de dalende populatie van de Europese paling te herstellen, is in 2009 een Europese Richtlijn uitgebracht die in de verschillende Europese landen geimplementeerd moest worden. Nederland heeft toen het Nederlandse Aalbeheerplan ontworpen met als voornaamste maatregel een vangstverbod voor de commerciele visserij in de maanden september, oktober en november . 

Evaluaties uit 2012, 2015 en 2018 laten zien dat de stand van de paling licht gestegen is, maar dat de situatie in de Nederlandse meren en rivieren nog steeds als onvoldoende wordt beschouwd. Ook de IUCN heeft de Europese paling in 2020 wederom op de rode lijst van kritisch bedreigde diersoorten geplaatst. Wel wordt het Nederlandse aalbeheerplan door de politiek als duurzaam beschouwd.

Voorafgaade aan de implementatie van het Aalbeheerplan waren beroepsvissers al kritisch over de effectiviteit van het visverbod. Hun argumenten zijn echter niet meegenomen in de uiteindelijke versie. Zij voelden zich daarom niet betrokken bij het ontwerp van het aalbeheerplan. Dit terwijl sociale wetenschappers hebben laten zien dat het mee laten wegen van de kennis van beroepsvissers en hun strategieen om in hun levensonderhoud te voorzien bij kan dragen aan een effectiever visserijbeleid. 

In deze studie heb ik de effectiviteit van het vangstverbod in het IJsselmeergebied geevalueerd op basis van de kennis van de vissers. Een politiek ecologische benadering is gebruikt als critische lens en de ´Sustainable Livelihoods Framework` is gebruikt als evaluatiemethode. Dit onderzoek maakt gebruik van interviews met verschillende IJsselmeervissers en wetenschappelijke rapporten onderliggend aan het aalbeheerplan. De ervaringen die ik als visserij-onderzoeker en als cineast in het IJsselmeer heb opgedaan, heb ik ook meegenomen. 

De vissers pasten hun strategieen ten aanzien van hun levensonderhoud aan de nieuwe situatie aan en wisten binnen of buiten de visserijsector een alternatief inkomen te verwerven. De resultaten laten echter zien dat het visverbod hun beroepsuitoefening en de bredere sociaal-economische situatie verstoorde, hetgeen resulteerde in slechtere visprijzen. Ook nam de flexibiliteit en de veerkracht van de vissers af, terwijl de druk op de visserij en de onderlinge competitie voor rode aal en snoekbaars is toegenomen. Het vangstverbod heeft daarom negatieve gevolgen voor de sociale duurzaamheid van de vissers en ondermijnt de ecologische duurzaamheid op de lange termijn.